«Η σωστή διατροφή είναι προληπτική ιατρική»
Μια αλήθεια που δυστυχώς πολλοί ιδιοκτήτες κατοικιδίων δεν της δίνουν την σημασία που πρέπει. Το κατοικίδιο μας δεν τρώει μόνο για να χορτάσει. Η τροφή θα πρέπει να του παρέχει όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που του είναι απαραίτητα ανάλογα με την ηλικία, τη δραστηριότητα και το φύλο. Οι διατροφικές ανάγκες λοιπόν είναι διαφορετικές σε ένα κουτάβι ή ένα γατάκι, μιας σκύλας σε εγκυμοσύνη ή θηλάζουσας, ενός κυνηγόσκυλου στην κυνηγετική περίοδο και εκτός αυτής, ενός στειρωμένου γάτου ή γάτας, ενός υπερήλικου ζώου ή παχύσαρκου, ενός Τσιουάουα και ενός Μεγάλου Δανού, ενός ζώου που πάσχει από ηπατίτιδα ή νεφρική ανεπάρκεια , ενός ζώου που αναρρώνει από ένα χειρουργείο κ.λ.π. Διαβάζοντας όλες αυτές τις περιπτώσεις καταλαβαίνει κανείς ότι η διατροφή είναι πολύ σημαντική.
Τι είδους τροφή να δώσω στο κατοικίδιό μου;
Υπάρχουν τριών ειδών τροφές που μπορούμε να δώσουμε στο κατοικίδιό μας. Το σπιτικό φαγητό, δηλαδή μαγειρεμένο φαγητό από εμάς ειδικά για το ζωάκι μας ή περισσεύματα της καθημερινής μας διατροφής, η κονσέρβα και η ξηρά τροφή (κροκέτα).
Πολλοί ιδιοκτήτες βέβαια προτιμούν και τον συνδυασμό των παραπάνω. Ας εξηγήσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του κάθε είδους:
Είναι σίγουρο ότι περιέχει όλων των ειδών τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για τη διατροφή του κατοικιδίου σας, δηλαδή πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κ.λ.π. Το δύσκολο όμως είναι να ξέρουμε σε τι ποσοστά περιέχονται τα συστατικά αυτά στην τροφή και κατά συνέπεια δεν μπορούμε να υπολογίσουμε την ποσότητα της τροφής που πρέπει να καταναλωθεί. Ένα άλλο πλεονέκτημα του μαγειρευτού φαγητού είναι η γευστικότητά του. Σίγουρα ένα κατοικίδιο θα καταναλώσει πολύ πιο εύκολα μακαρόνια με κιμά για παράδειγμα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος συνδυασμός είναι και θρεπτικός. Ένα μικρό παιδί θα φάει με όρεξη μια σοκολάτα παρά ένα πιάτο σπανάκι! Το ποιό από τα δύο γεύματα είναι πιο θρεπτικό το γνωρίζουμε όλοι μας.
Μειονέκτημα μεγάλο του σπιτικού φαγητού είναι ο χρόνος παρασκευής του και η αποθήκευσή του. Για να έχουμε ένα σωστό γεύμα θα πρέπει να μαγειρεύουμε για το κατοικίδιό μας σε καθημερινή βάση. Έχουμε χρόνο για κάτι τέτοιο; Το μαγειρευτό φαγητό δεν διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός ψυγείου ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Έτσι αν δεν καταναλωθεί σύντομα είμαστε αναγκασμένοι να το πετάξουμε. Είναι πιο οικονομικό το σπιτικό φαγητό; Σίγουρα όχι! Θα πρέπει να υπολογίσουμε το κόστος των πρώτων υλών, ρεύμα και νερό για την προετοιμασία του, απορρυπαντικό για το πλύσιμο των κουζινικών, συμπληρώματα διατροφής τα οποία σίγουρα μακροπρόθεσμα θα χρειαστούν γιατί το σπιτικό φαγητό δεν μπορεί να είναι ισορροπημένο από πλευράς θρεπτικών συστατικών για το κατοικίδιο και σίγουρα επισκέψεις στον κτηνίατρο γιατί τα ζώα που διατρέφονται με σπιτικό φαγητό εμφανίζουν συχνά γαστρεντερίτιδες διατροφικής αιτιολογίας.
Πρόκειται για ωμή δίαιτα και ως τέτοια ορίζεται η χορήγηση ωμού κεατος, οστών, εντοσθίων, φρούτων και λαχανικών. Ο όρος B.A.R.F. προκύπτει από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Bone And Raw Food (Κόκκαλα και Ωμή Τροφή). Στο βιβλίο του “BARF το εξελικτικό πρόγραμμα διατροφής για σκύλους και γάτες” ο Dr Billinghurst, τον άλλαξε σε Biological Appropriate Raw Food (Βιολογικά κατάλληλη ωμή τροφή). Η ιδέα αυτού του τρόπου διατροφής βασίζεται στην υπόθεση ότι η εξελικτική πορεία του σκύλου ανά τις χιλιετίες δεν περιλαμβάνει μαγειρεμένο φαγητό αλλά ωμό, δηλαδή αποτελεί πιο φυσικό τρόπο διατροφής.
Αυτή η υπόθεση δεν είναι αυταπόδεικτη, όπως ίσως πολλοί πιστεύουν καθώς η κοινή πορεία ανθρώπου και σκύλου οριοθετείται από την περίοδο που ανακαλύφθηκε η χρήση της φωτιάς. Η υπόθεση ότι ο σκύλος και ο λύκος έχουν το ίδιο πεπτικό σύστημα είναι λάθος καθώς υπάρχουν σαφείς ανατομικές διαφορές μεταξύ τους. Η ανωτερότητα της ωμής διατροφής επίσης δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ‘κακή’ αλλά ούτε και ‘καλή’.
Παρακάτω θα επιχειρηθεί να αναλυθούν τα κρίσιμα σημεία που αφορούν την ωμή διατροφή και έχουν επιστημονικά τεκμηριωθεί ή όχι. Πρώτα όμως θα τεθούν οι παράμετροι εκείνες που ορίζουν την ωμή διατροφή:
• Εάν ταΐζουμε ξηρά τροφή και δίνουμε και ωμό κρέας ή το αντίστροφο, δεν κάνουμε B.A.R.F.
• Ο σκοπός της ωμής διατροφής είναι ένα ζώο απαλλαγμένο από νοσήματα και άσκοπη χορήγηση φαρμάκων, καθώς στη φύση δεν υπάρχει κτηνιατρική κάλυψη.
• Το κρέας χορηγείται ωμό και όχι λίγο βρασμένο, τότε είναι μαγειρευτό.
• Δεν χορηγούμε στο ζώο μας κρέας που εμείς οι ίδιοι δε θα καταναλώναμε (υπολείμματα κρεοπωλείου-σφαγείου) αλλά κρέας υψηλής ποιότητας που θα καταναλώναμε και εμείς ωμό.
• Δεν χορηγούμε 4D κρέας, δηλαδή κρέας ζώων που έχουν πεθάνει από φυσικά αίτια ή ασθένειες.
• Η μεταφορά των πρώτων υλών πρέπει να γίνεται χωρίς αυξομειώσεις της θερμοκρασίας και να έχουμε κατάλληλους αποθηκευτικούς χώρους.
Ισορροπία αναλογιών θρεπτικών συστατικών
Η λήψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών γίνεται όχι με ημερήσια κατανάλωση ισορροπημένου σιτηρεσίου αλλά σε βάθος ενός μήνα, όπως συμβαίνει με τον άνθρωπο. Δεν έχει γίνει κάποια έρευνα που να αφορά τα ζώα όσον αφορά αυτή την υπόθεση. Τα επιστημονικά δεδομένα που αφορούν τον άνθρωπο αποδεικνύουν ότι μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει λήψη όλων των κατηγοριών τροφών καθημερινά. Η τεχνική δυσκολία του υπολογισμού της ποσότητας χορήγησης σε καθημερινή βάση γίνεται συνήθως εμπειρικά. Στα ζώα που καταναλώνουν ωμή διατροφή έχουν διαπιστωθεί ανεπάρκεια ή πλεονασμός των εξής: ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, κοβάλτιο, βιταμίνη Ε , ψευδάργυρο, χαλκό.
Μικροβιολογία και ασθένειες της B.A.R.F.
Έχουν διεξαχθεί έρευνες που αφορούν την ανάπτυξη μικροβίων στα διατρεφόμενα με ωμή δίαιτα ζώα και έχουν διαπιστωθεί τα εξής:
• Salmonella
• Escherichia coli (Alabama rot)
• Clostridium
• Campylobacter
• Echinococcus
• Toxoplasma
• Coccidia
• Ταινίες
Για να αποφευχθεί η μόλυνση του ζώου που καταναλώνει ωμά, πρέπει να γίνεται εξυγίανση του κρέατος με κατάψυξη ή παστερίωση κάτω από υψηλή πίεση. Η δεύτερη τεχνική εφαρμόζεται στις ωμές τροφές εμπορίου όχι σε ευρεία κλίμακα διότι είναι πολύ εξειδικευμένη. Η κατάψυξη μπορεί να μειώσει το παρασιτικό φορτίο όχι όμως και απαραίτητα να το απαλλάξει τελείως.
Για τους ιούς και τα βακτήρια πρέπει να εφαρμόζονται τα εξής:
• κατάψυξη στους -20οC για 24 ώρες για ενήλικα παράσιτα
• κατάψυξη στους -20οC για 7 μέρες ή -35οC για 15 ώρες για βακτήρια (όχι σπόρους)
• κατάψυξη στους -15οC για 20 μέρες για την Trichinella spiralis.
Αυτές οι θερμοκρασίες απαιτούν επαγγελματικό εξοπλισμό καθώς καμία οικιακή κατάψυξη δεν μπορεί να πετύχει τόσο χαμηλή θερμοκρασία.
Κίνδυνοι από την κατανάλωση οστών
Τα οστά δεν πέπτονται από τον εντερικό σωλήνα. Ο σκύλος κόβει και καταπίνει, δεν μασάει. Κατά την κατάποση τους μπορεί να προκληθούν:
• Διάτρηση μαλακής υπερώας
• Κάταγμα οδόντος
• Εκδορά, έμφραξη, διάτρηση οισοφάγου
• Εμετοί
• Διάτρηση στομάχου
• Στάση στομαχικού περιεχομένου
• Διάτρηση εντέρου
• Στάση εντερικού περιεχομένου
• Υπερπαραθυρεοειδισμός
• Ινώδης οστεοδυστροφία στα κουτάβια
Η κατανάλωση μη βρασμένου οστού είναι θεωρητικά ασφαλέστερη, όχι αποδεδειγμένη επιστημονικά, για αυτό και συστήνεται πάντα να είναι παρόν ο ιδιοκτήτης όταν ο σκύλος καταναλώνει οστά. Το όφελος από το μασούλημα οστών είναι η μηχανική αφαίρεση της τρυγίας από τα δόντια. Η πρόληψη ασθενειών των δοντιών δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά.
Γιατί δεν εφαρμόζεται ευρέως στη γάτα που είναι επίσης σαρκοφάγο;
Σε επίσημη έρευνα διάρκειας ενός έτους που διεξήχθει με χορήγηση αποκλειστικά ωμής διατροφής σε γάτες παρατηρήθηκαν τα εξής:
• Τον πρώτο μήνα τα γατάκια εμφάνισαν σαφή υπεροχή φυσικής κατάστασης
• Τον 10ο μήνα το 70% των γατών εμφάνισαν καρδιακή ανεπάρκεια λόγω έλλειψης ταυρίνης και βιταμίνης Ε λόγω καταστροφής τους από το εναπομείναν μικροβιακό φορτίο.
• Τον 12ο μήνα το 40% των γατών είχαν καταλήξει ενώ νοσούσε από καρδιόπαθεια το 90% αυτών.
Συμπερασματικά, αναφέρουμε ότι τα οφέλη της ωμής διατροφής δεν έχουν αποδειχθεί με καμία επιστημονική έρευνα. Αν κάποιος επιλέγει για τους δικούς του λόγους να την εφαρμόσει θα πρέπει να το κάνει σωστά τηρώντας όλους τους κανόνες υγιεινής και φυσικά να έχει να διαθέσει τον απαραίτητο χρόνο και χρήματα για αυτή.
Περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται στην διατροφή και είναι σαφώς εύγεστη. Όμως, όπως και το σπιτικό φαγητό, δεν είναι ισσοροπημένη διατροφή. Δεν περιέχει δηλαδή τα θρεπτικά συστατικά στη σωστή αναλογία που χρειάζεται για το κατοικίδιό μας ούτε μπορεί να αποτελέσει πλήρη διατροφή σε περιπτώσεις όπως ένα κουτάβι ή ένα γατάκι σε ανάπτυξη ή μια σκύλα σε εγκυμοσύνη ή ένα υπερήλικο ζώο, περίοδοι της ζωής του κατοικιδίου όπου οι διατροφικές του ανάγκες είναι τελείως διαφορετικές σε σχέση με τις ανάγκες ενός ενήλικου υγιούς ζώου.
Η αποθήκευση της κονσέρβας είναι επίσης ένα μεγάλο μειονέκτημα. Διατηρείται μεν κλειστή για μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά από την στιγμή που θα ανοιχτεί θα πρέπει να καταναλωθεί εντός ολίγων ωρών. Επίσης έχει μεγάλο όγκο άρα καταλαμβάνει μεγάλο αποθηκευτικό χώρο. Ο όγκος αυτός οφείλεται στο ότι η κονσέρβα περιέχει μεγάλο ποσοστό νερού. Στη σύνθεση, την οποία μπορεί να διαβάσει ο καθένας μας, αναφέρεται ως υγρασία με μέσο ποσοστό 80%. Έτσι μια κονσέρβα 400gr περιέχει 400 x 0,8 = 320 γραμμάρια νερό! με τα υπόλοιπα 80 γραμμάρια να "προσπαθούν" να προσφέρουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το κατοικίδιό σας.
Όπως και οι δύο προηγούμενες διατροφές περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά. Η μεγάλη της διαφορά, που αποτελεί και το βασικό πλεονέκτημά της, είναι ότι αποτελεί ισορροπημένη διατροφή, δηλαδή τα συστατικά περιέχονται στην αναλογία εκείνη που χρειάζεται το κατοικίδιό μας.
Έτσι υπάρχει ξηρή τροφή πλούσια σε πρωτεϊνες που έχει ανάγκη ένα κουτάβι (τροφή ανάπτυξης) ή τροφή πλούσια σε πρωτεϊνες και λίπη που χρειάζεται ένα κυνηγόσκυλο ή ένα σκυλί εργασίας (τροφή ενέργειας) ή ακόμη ξηρή τροφή με την αναλογία πρωτεϊνών, υδατανθράκων σε ποσοστά τέτοια που χρειάζεται ένας σκύλος με μικρή δραστηριότητα (τροφή συντήρησης). Υπάρχουν ακόμη εξειδικευμένες τροφές για πολλές παθολογικές καταστάσεις του κατοικιδίου μας όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις νεφρικής ανεπάρκειας, ηπατικής ανεπάρκειας, καρδιακής ανεπάρκειας, παχυσαρκίας, διαβήτη, γαστρεντερίτιδας κ.λ.π.
Ένα άλλο πλεονέκτημα της ξηρής τροφής είναι ότι λόγω της σύστασής της μπορεί εύκολα να αποθηκευτεί και διατηρείται στο εξωτερικό περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να "ξινίζει". Έτσι το περίσευμα του γεύματος του κατοικιδίου μας μπορεί χωρίς κανένα πρόβλημα να χρησιμοποιηθεί στο επόμενο γεύμα, πράγμα βέβαια που δεν μπορεί να γίνει σε καμμία περίπτωση με την κονσέρβα ή το μαγειρευτό φαγητό. Τέλος θα πρέπει να τονιστεί το κόστος της ξηρής τροφής. Ένα τσουβάλι 15 κιλών κροκέτας μπορεί να καλύψει διατροφικά ένα σκύλο είκοσι κιλών για τριανταπέντε με σαράντα μέρες.
Η ακριβότερη ξηρή τροφή ως ημερήσιο κόστος είναι φθηνότερη σε σχέση με τη κονσέρβα και σαφώς φθηνότερη σε σχέση με το φαγητό που ετοιμάζουμε στο σπίτι. Η διαφορά κόστους μεγαλώνει σε περίπτωση που κάποιος έχει παραπάνω από ένα κατοικίδια.